Pacjenci szpitali i seniorzy zagrożeni niedożywieniem

Z danych Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (ESPEN) wynika, że ryzykiem niedożywienia dotkniętych jest ok. 10 proc. osób po 65. roku życia.

Negatywne skutki

Zdaniem dietetyka medycznego Anny Rogulskiej, która jest autorką książki poświęconej diecie w niedożywieniu, zjawisko to występuje powszechnie także w Polsce. Ponad połowa osób przyjmowanych do szpitali jest niedożywiona, a w przypadku pacjentów onkologicznych odsetek ten może sięgać aż 80 proc. Ocenia się, że 20 proc. chorych na nowotwory umiera w wyniku powikłań związanych z niedożywieniem.

– Nagłe zmniejszenie masy ciała i utrata sił wywołane chorobą i leczeniem uważane są, nawet przez lekarzy i personel medyczny, za coś naturalnego. Tymczasem niedożywienie wydłuża czas powrotu do zdrowia, przyczynia się do spadku odporności, osłabia mięśnie, zwiększa ryzyko infekcji i upośledza gojenie się ran pooperacyjnych – podkreśla Rogulska.

Specjalistka d.s. żywienia dodaje, że negatywne następstwa niedoboru składników odżywczych - białka, węglowodanów, witamin – mogą dotknąć praktycznie wszystkich narządów i układów, zaś utrata 25 proc. wyjściowej masy ciała grozi wystąpieniem depresji.

Kto najbardziej narażony

Wśród najbardziej zagrożonych niedożywieniem wymienia się przewlekle chorych i pacjentów, którzy mają trudności z przyjmowaniem pokarmów. Mogą one wynikać m.in. z niedowładów i paraliżu, braków w uzębieniu, zaburzeń w połykaniu pokarmów i metabolizowaniu ich składników. Zjawisko spotykane jest najczęściej na oddziałach geriatrycznych, ortopedii, onkologii, internie, pulmunologii i gastroenterologii.

Jak dochodzi do powstawania niedoboru składników odżywczych? Przyczyn może być wiele. Niewłaściwa, uboga i mało urozmaicona dieta, brak apetytu, zaburzenia smaku i ogólna niezaradność życiowa czy niepełnosprawność – to czynniki, które zagrażają przede wszystkim osobom w podeszłym wieku pozbawionym opieki.

Niektóre schorzenia, np. biegunka, przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, nerek, wątroby, płuc – mogą doprowadzić do zwiększonych strat składników pokarmowych i jednocześnie podnieść zapotrzebowanie organizmu na witaminy, minerały, białko itp. Obok wyniszczających chorób zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze powodują uzależnienia – od leków, alkoholu, narkotyków czy nikotyny.

Jak walczyć z niedożywieniem

Ze względu na różnorodne przyczyny niedożywienia, jego zwalczanie wymaga indywidualnego podejścia. Spożywanie większych ilości produktów wysokokalorycznych czy suplementów diety nie wystarczy. Pomocna może być natomiast konsultacja u dietetyka, który przygotuje zbilansowany jadłospis, uwzględniający specjalne potrzeby i ograniczenia dotyczące pacjenta (np. brak apetytu, ból występujący przy połykaniu, problemy z przyswajaniem określonych składników).

Wskazane może być też uzupełnienie diety o gotowe preparaty odżywcze (do nabycia w aptece), które zawierają ściśle określoną dawkę węglowodanów, białka, witamin i minerałów i są łatwo przyswajane przez organizm.

W uzasadnionych przypadkach pacjenci zagrożeni niedożywieniem, m.in. mający problemy z przełykaniem pokarmów są karmieni przez sondę dożoładkową lub dojelitową.